کلیه اشخاص حقیقی یا حقوقی که به واسطه یکی از موارد زیر مشمول پرداخت مالیات و انجام تکالیف مالیاتی باشند، مودی گفته می‌شود:

کسب درآمد مشمول مالیات از کلیه مسیرهای قانونی
تملک اموال و املاک

اولین اقدام هر مودی مالیاتی تشکیل پرونده در سازمان مالیاتی است.

همان گونه که گفتیم مودیان مالیاتی به دو دسته تقسیم می‌شوند:

• اشخاص حقیقی
• اشخاص حقوقی

هر گاه مودی به صورت مستقل از سایر اشخاص به تشکیل و راه‌اندازی کسب و کار بپردازد؛ اعم از اینکه او به تنهایی کار کند و یا مستخدمینی داشته باشد، شخص حقیقی نامیده می‌شود.

اشخاص حقیقی در برابر قانون مالیات های ایران به سه دسته زیر تقسیم می‌شوند:

1. اشخاص حقیقی ایرانی مقیم ایران؛ این اشخاص در مقابل درآمدهای کسب شده در ایران یا خارج از ایران مشمول پرداخت مالیات هستند.
2. اشخاص حقیقی خارجی مقیم ایران؛ اشخاص خارجی تنها در ازای درآمدهایی که در ایران یا از ایران کسب می‌کنند، مشمول مالیات هستند.
3. اشخاص حقیقی مقیم خارج از ایران؛ این اشخاص فقط در مورد درآمدهای حاصله در ایران مشمول مالیات هستند.

اگر یک یا چند شخصیت حقیقی اقدام به ثبت یک شرکت یا موسسه برای انجام اهداف تجاری خود نمایند، در واقع یک شخصیت حقوقی تشکیل داده‌اند؛ ماهیت شخصیت حقوقی از نظر حقوق و تعهدات مستقل از ماهیت تک تک تشکیل دهندگان آن است.

اشخاص حقوقی در برابر قانون مالیات های ایران به دو دسته زیر تقسیم می‌شوند:

1. اشخاص حقوقی ایرانی مقیم ایران؛ در مقابل درآمدهایی که در ایران یا خارج از ایران به دست می‌آورند، مشمول پرداخت مالیات هستند.
2. اشخاص حقوقی غیر ایرانی مقیم ایران؛ در مقابل درآمدهای حاصل شده در ایران یا از ایران موظف به پرداخت مالیات هستند.

تاریخ مشمولیت برای مودیانی‌ که در حال فعالیت هستند از تاریخ فراخوان و برای مودیانی که بعد از تاریخ فراخوان شروع به فعالیت رسمی نموده‌اند، از تاریخ شروع فعالیت آن‌ها می‌باشد. مودیان از تاریخ مشمولیت ملزم به صدور و ارسال صورتحساب‏های الکترونیکی به سامانه مودیان می‌باشند.

کلیه صاحبان مشاغل (صنفی و غیرصنفی) و اشخاص حقوقی موضوع فصل چهارم و پنجم باب سوم قانون مالیات‏های مستقیم مصوب۳/۱۲/۱۳۶۶ با اصلاحات و الحاقات بعدی آن.

حسب دستورالعمل صدور صورتحساب الکترونیکی، سه نوع صورتحساب پیش‌بینی شده است‌که عبارتند از:
صورتحساب الکترونیکی نوع اول، صورتحسابی است دارای شماره منحصر به ‌فرد مالیاتی با اطلاعات هویتی فروشنده و خریدار، کالا‌/خدمت فروش رفته و روش پرداخت آن;
صورتحساب الکترونیکی نوع دوم، صورتحسابی است دارای شماره منحصر به فرد مالیاتی با اطلاعات هویتی فروشنده، کالا‌/خدمت فروش رفته، نحوه تسویه وجه صورتحساب و به صورت اختیاری اطلاعات هویتی خریدار;
صورتحساب الکترونیکی نوع سوم، رسید پرداخت وجه صادره از دستگاه کارتخوان بانکی یا درگاه الکترونیکی پرداخت دارای شماره منحصر به فرد مالیاتی که حسب مقررات اعلامی سازمان امور مالیاتی کشور، به عنوان پایانه فروشگاهی فروشنده پذیرفته شده است.

تفاوت صورتحساب الکترونیکی نوع اول و دوم در ضرورت درج اطلاعات خریدار است. در معاملات فعالان اقتصادی با یکدیگر (B۲B) که درج اطلاعات کامل خریدار الزامی است، صورتحساب الکترونیکی باید از نوع اول صادر شود. درصورتحساب الکترونیکی نوع دوم (فروش به مصرف کننده نهایی) درج اطلاعات خریدار در صورتحساب الکترونیکی ضروری نمی‌باشد.

تاکنون شش الگو برای صورتحساب الکترونیکی نوع اول درنظر گرفته شده است که شامل: ۱-فروش ۲-فروش ارزی ۳-طلا، جواهر و پلاتین ۴-قرارداد پیمانکاری ۵-قبوض خدماتی ۶-بلیط هواپیما ‌می‌باشد. سند “دستورالعمل صدور صورتحساب الکترونیکی”‌ در ‌درگاه سازمان امور مالیاتی کشور به نشانی intamedia.ir در بخش پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مودیان‌، گزینه آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌ها قابل بهره‌برداری می‌باشد.
هرگونه تغییر در الگوها، در سند فوق‏الذکر درج خواهد شد، لذا ضروری است از آخرین نسخه سند برای صدور و ارسال صورتحساب الکترونیکی به سامانه مودیان استفاده شود.

• ارسال اطلاعات صورتحساب الکترونیکی به صورت مستقیم توسط مودی;
• ارسال اطلاعات صورتحساب الکترونیکی توسط شرکت معتمد – با کلید مودی
• ارسال اطلاعات صورتحساب الکترونیکی توسط شرکت معتمد- با کلید شرکت معتمد;
• ارسال اطلاعات صورتحساب الکترونیکی توسط سامانه‌های دولتی

این روش، ویژه مودیانی است که ارسال اطلاعات صورتحساب الکترونیکی به سامانه مودیان به صورت مستقیم و توسط مودی صورت می‌پذیرد. در این روش مسئولیت ارسال با شخص مودی است.

در این روش، مودی نسبت به امضا صورتحساب الکترونیکی با استفاده از کلید خصوصی خود و صدور صورتحساب الکترونیکی اقدام می‌نماید. مسئولیت صدور صورتحساب الکترونیکی با مودی و مسئولیت ارسال اطلاعات صورتحساب الکترونیکی به سامانه مودیان با شرکت معتمد ارائه‌کننده خدمات مالیاتی می‌باشد.

دراین روش شرکت معتمد اطلاعات صورتحساب الکترونیکی مودی را دریافت و با استفاده از کلید خصوصی و زیرساخت‌های خود اقدام به صدور و ارسال صورتحساب الکترونیکی می‌نماید. مسئولیت صدور و ارسال صورتحساب الکترونیکی با شرکت معتمد ارائه‌کننده خدمات مالیاتی خواهد بود.

در این روش، می‌بایست مودی در کارپوشه خود ارسال اطلاعات به سامانه مودیان توسط سامانه‌های دولتی را انتخاب نماید. در این صورت، امکان ارسال اطلاعات از سامانه‏های دولتی امکان‏پذیر خواهد شد. مسئولیت صدور و ارسال صورتحساب الکترونیکی با مودی است.

اشخاص حقوقی دارای پروانه هستند که حسب ضوابط و دستورالعمل‌های ابلاغی سازمان، نسبت به ارائه مشاوره وآموزش‌های لازم به مودیان، نصب و پشتیبانی تجهیزات مورد نیاز برای ارائه خدمات مالیاتی از قبیل خدمات مربوط به صدور صورتحساب الکترونیکی و سایر امور غیرحاکمیتی (به تشخیص سازمان) با سازمان همکاری می‌کنند.

نوع اول: مجوز فعالیت‌های مرتبط با حوزه صدور، جمع‌آوری، نگهداری و ارسال صورتحساب الکترونیکی به سازمان امور مالیاتی کشور و نظارت بر عملکرد مودیان در ا‌ین حوزه می‌با‌شد. شرکت‌های دارنده این مجوز قادر به ارائه خدمات نامبرده به خود نیز می‌باشند;
نوع دوم: مجوز فعالیت‌های مرتبط با حوزه آموزش به مودیان مالیاتی و احراز تسلط آن‌ها به حقوق و تکالیف خود در ارتباط با قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مودیان و سایر قوانین مالیاتی مرتبط با مودی می‌باشد;
نوع سوم: مجوز فعالیت‌های مرتبط با حوزه خدمات مشاوره و حسابداری مالیاتی مانند مشاوره فنی و غیرمالیاتی، مشاوره مالیاتی، کمک به تنظیم اظهارنامه‌های مالیاتی، تهیه و نگهداری دفاتر و سایر موارد غیرحاکمیتی به تشخیص سازمان امور مالیاتی کشور در این حوزه می‌باشد.

شناسه‌ای است ۲۲ کاراکتری،که در پایانه فروشگاهی به صورت منحصر به‌ فرد تولید و به هر صورتحساب الکترونیکی تخصیص داده می‌شود. جزییات آن در سند “قالب شناسه یکتای حافظه مالیاتی و شماره منحصر به ‌فرد مالیاتی “در درگاه سازمان امور مالیاتی کشور به نشانی ‌‌intamedia.ir‌ در بخش پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مودیان‌،‌گزینه آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌ها قابل بهره‌برداری می‌باشد.

ساختار شماره منحصر به ‌فرد مالیاتی از چهار مولفه با طول ثابت تشکیل شده است، طول شماره منحصر به ‌فرد مالیاتی ۲۲ کاراکتر و به صورت ثابت می‌باشد. مولفه‏های شماره مالیاتی، شامل شناسه یکتای حافظه مالیاتی (با طول ثابت ۶ کاراکتر)، تاریخ ثبت صورتحساب در حافظه مالیاتی (به صورت Hex با طول ثابت ۵ کاراکتر)، سریال داخلی صورتحساب حافظه مالیاتی (به صورت Hex با طول ثابت ۱۰ کاراکتر) و رقم کنترلی (تولید شده با الگوریتم Verhoeff). جزییات آن در سند “قالب شناسه یکتای حافظه مالیاتی و شماره منحصر به‌ فرد مالیاتی” در درگاه سازمان امور مالیاتی کشور به نشانی intamedia.ir ‌در بخش پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مودیان‌، گزینه آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌ها قابل بهره‌برداری می‌باشد.

شناسه ای است ۶ کاراکتری که به صورت منحصر به ‌فرد به هر حافظه مالیاتی اختصاص داده می‌شود. شناسه مذکور از مولفه‌های تشکیل دهنده شماره منحصر به فرد مالیاتی می‌باشد که پس از درخواست مودی در قسمت عضویت در کارپوشه تولید و در اختیار وی قرار خواهد گرفت.

جزییات آن در سند “قالب شناسه یکتای حافظه مالیاتی وشماره منحصر به فرد مالیاتی” در درگاه سازمان امور مالیاتی کشور به نشانی ‌‌intamedia.ir‌ ‌در بخش پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مودیان‌، گزینه آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌ها قابل بهره‌برداری می‌باشد.